De psychologie achter het ontbijt

“ Niet ontbijten kan ervoor zorgen dat je concentratie, leervermogen en geheugen verminderen gedurende de dag. ” — Drs. Annemieke A.M. Haklander, 18 July 2016

Je hebt haast, geen tijd om te eten en vliegt de deur uit zonder ontbijt. Vreemd eigenlijk, als je bedenkt dat jouw ontbijt misschien wel je belangrijkste maaltijd van de dag is.

Wellicht herinner je je deze zin nog van je oma: Ontbijt als een koning, lunch als een keizer en dineer als een bedelaar. Daarmee werd vroeger ontbijt benadrukt als de belangrijkste maaltijd van de dag, maar is dat wel zo? Op het gebied van psychologie zeker!

Ontwikkeling

Bij het brein van kinderen in de leeftijd van zes jaar gaat de ontwikkeling van cognitief vermogen op zowel prestatie als verbaal niveau bijzonder snel ². Met name in deze periode is het van belang om op regelmatige basis voeding binnen te krijgen. Onderzoekers ⁴ vonden dat zowel sociale factoren als voeding hier invloed op hebben. In de ochtend ziet je brein ontbijt als brandstof, wat nodig is om de dag te starten. Ontbijt is zeker bij een kind belangrijk voor de verdere geestelijke en fysieke gezondheid. Er wordt aangeraden om te ontbijten aan tafel. Want door gezamenlijk te eten leert het kind zich verbaal sneller te uiten en wordt het kind socialer. Regelmatig ontbijten is gerelateerd aan een hoger IQ en minder gedragsproblemen. Voor de volksgezondheid is dit interessant, want een combinatie van minder gedragsproblemen en een hoger IQ zorgt op de lange termijn voor een hogere tevredenheid en een groter sociaal economisch succes. Kinderen die op jonge leeftijd onregelmatig ontbijten hebben op latere leeftijd een grotere kans op de ontwikkeling van welvaartsziekten ^6,4 gerelateerd aan roken, alcoholgebruik en onregelmatige beweging.

Psychologische voordelen ontbijt

Ontbijten helpt je om cognitief beter te presteren. Onderzoek toont aan dat mensen die ontbijten cognitief beter presteren dan mensen die hun ontbijt laten staan ¹. Zo wordt gerapporteerd dat je leervermogen, je concentratie, de verwerking van nieuwe informatie en je geheugen beter zijn gedurende dag wanneer je ontbijt. Je lichaam is ’s nachts met name bezig om de avondmaaltijd van de dag ervoor te verteren. Je kan je dus voorstellen dat wanneer je lichaam meerdere uren achtereen geen voeding krijgt, dit gevolgen heeft voor onder andere je brein. Je brein krijgt niet genoeg brandstof en verlegt zijn focus op zaken die onbelangrijk zijn, en dat met name op het hongergevoel. Door deze focus op eten is het moeilijk om je nog op andere activiteiten te concentreren. Dat door regelmatig ontbijten je korte- en langetermijngeheugen beter is, je je aandacht er beter bij kan houden wordt ook bevestigd in de review van Edefonti et al. (2014). Zij vonden, samengevat, dat ontbijten een positief effect heeft op cognitief en academisch functioneren.

Nog even enkele cognitieve voordelen op een rij; ontbijt heeft een positief effect op:

• Je leervermogen ¹
• Je concentratie en focus ¹
• De verwerking van nieuwe informatie ¹
• Je geheugen ^1,3
• Je aandacht ^1,3
• Kortetermijnrecall (het terug halen van herinneringen uit je kortetermijngeheugen) ³
• Je cognitief en academisch functioneren ³

Het hongerige brein en gedrag

Al eerder werd in dit artikel het effect van ontbijt op je humeur en gedrag besproken. Mensen die niet ontbijten zijn sneller geïrriteerd en minder geconcentreerd gedurende de dag. Baumeister et al (2009) beschrijven dit als volgt: als we niet ontbijten, vullen we onze energievoorraad niet aan. Dit zorgt ervoor dat we moeite hebben om ongewild gedrag en ongewilde reacties in te houden. Het is moeilijk om je gedrag onder controle te houden als je trek hebt. Zo zijn mensen die rondlopen met een hongergevoel vaker agressief en chagrijnig ⁵. De oorzaak ligt bij de hoogte van je serotonineniveau. Serotonine is een hormoon die helpt bij gedragsregulatie. Wanneer mensen weinig hebben gegeten of stress ervaren schommelt de concentratie van dit hormoon, wat ervoor zorgt dat je geprikkeld raakt.5. Om vervelende situaties gedurende de dag te voorkomen wordt dus aangeraden om gevarieerd en met regelmaat te ontbijten.

Conclusie

Vanuit de psychologie is het van jongs af aan al erg belangrijk om te ontbijten. Dit heeft onder meer te maken met de ontwikkeling van je brein. Met name in deze periode is het van belang om op regelmatige basis te eten omdat dit gerelateerd wordt aan een hoger IQ en minder gedragsproblemen. Zeker op latere leeftijd zal dit samenhangen met meer succes, een betere kwaliteit van leven en betere sociaal-economische status. Dat ontbijt een sterke invloed heeft op je cognitieve prestaties wordt meerdere malen bevestigd in de literatuur. Zo kan het niet ontbijten ervoor zorgen dat je concentratie, leervermogen en geheugen verminderen gedurende de dag. Tot slot zien we een effect op gedrag. Mensen die ontbijten hebben een beter humeur en zijn positiever ingesteld. Wat staat er bij jou morgenochtend op het menu?

Geschreven door:

Drs. Annemieke A.M. Haklander

Mogelijk vinden vrienden dit ook interessant!