Waarom wij waarschuwingen graag vermijden

“ We filteren onbewust grote hoeveelheden informatie die we dagelijks naar ons toe getrokken krijgen, hierdoor missen we waarschuwingen die wellicht heel belangrijk zijn. Maar hoe kunnen we hier grip op krijgen? ” — Drs. Annemieke A.M. Haklander, 11 January 2017

Volgens een onderzoek van het RIVM ¹ in opdracht van de Nederlandse Hartstichting zullen er in 2040 1,4 miljoen mensen zijn die dan een beroerte, hartinfarct of blijvend hartfalen hebben ontwikkeld. Nogal schokkend vind je niet? Zeker als je bedenkt dat hart- en vaatziekten op nummer twee staan in de lijst van ziekten waar Nederlanders massaal aan overlijden.

We lezen deze berichten maar doen er vervolgens niks mee. Reden te meer om uit te leggen hoe dit in je hersenen werkt en hoe we toch berichten als deze kunnen laten doordringen. Per slot van rekening willen we stiekem allemaal aan de slag om te voorkomen dat als deze berichten kloppen, wij in ieder geval niet tot deze risicogroep behoren.

Stress

De gejaagde samenleving waarin we leven leidt vaak tot stress. Stress over zelfidentiteit, toekomst, werk en interpersoonlijke relaties passeert voortdurend de revue ⁶. Bij de een is het gezonde stress die er voor zorgt dat je juist beter functioneert, maar bij een groot deel van de anderen is het ongezonde stress. Onderzoek² onder 118,000 werkende volwassenen naar de relatie tussen werkstress en levensstijl toont aan dat werk-gerelateerde stress samenhangt met ongezonde levenskeuzes, zoals roken, alcohol en fastfood.

Omdat we simpelweg geen tijd hebben om over gevolgen van ongezond gedrag na te denken, doen we dit dus ook niet. Dit heeft te maken met het feit dat jouw aandacht tijdens stress op andere gebeurtenissen gericht is, waardoor impact van de berichten over het ongezonde gedrag verzwakt. De Engelse psycholoog Donald Broadbent ³ ontdekte en noemde dit fenomeen selectieve aandacht; hij omschreef het als ‘een verscherping van de aandacht, waarbij andere gebeurtenissen vervagen’.

Selectieve aandacht

Verschillende onderzoeken naar dit fenomeen tonen aan dat selectieve aandacht ervoor zorgt dat je hersenen de grote hoeveelheden informatie die we dagelijks naar ons toe getrokken krijgen filtert. Logisch, want zonder deze functie zouden we waarschijnlijk ernstig overprikkeld raken ⁴. Toch is het goed om je bewust te blijven van waar jij je aandacht op dat moment aan besteedt. Zeker in deze tijden, waarin we door de media in sneltreinvaart schokkende beelden voorgeschoteld krijgen, waardoor onze hersenen steeds meer informatie automatisch gaat filteren. Om te voorkomen dat dit gebeurt, moeten we bewust blijven van alle zintuiglijke prikkels. Hierin speelt bewustwording een belangrijke rol.

Bewustwording

Bewustwording is een subjectieve reflectie op alles wat jij via je zintuigen binnenkrijgt van de buitenwereld⁵. Bewustwording heeft alles te maken met het beleven van jezelf binnen een bepaalde omgeving. Hiervoor is het essentieel dat je weet wat zelfreflectie inhoudt en hoe je dit kan toepassen.

Bij zelfreflectie draait het om het bewust worden van je eigen ‘ik’ en het waarnemen of bewust beleven van ervaringen. Er zijn twee staten van bewustwording binnen zelfreflectie, namelijk:

1. Expliciet bewustzijn: waarneming van kennis en emoties
2. Impliciet bewustzijn: gerichte aandacht

Zelfreflectie kun je toepassen door jezelf voortdurend vragen te stellen over binnenkomende stimuli (geluid, reuk, tast, zicht).

Omdat zelfreflectie erg belangrijk is om jezelf af te leiden van die selectieve aandacht en dus je referentiekader groter te maken, zodat je je meer informatie tot je kunt nemen (en dus minder selectief zal zijn), wil ik je uitdagen om de feiten eens voor jezelf op een rijtje te zetten.

• Sta ik open voor informatie die mogelijk betrekking heeft op mijzelf? (bijvoorbeeld een artikel over hoe slecht roken is, terwijl jijzelf rookt)
• Wat doet dit met mij?
• Hoe is mijn eigen leefstijl?
• Hoe komt dit?
• Kan en wil ik wat veranderen aan mijn leefstijl?

Schrijf de vragen eens voor jezelf op en sta ook een stil bij wat er gebeurt met je gevoel. Probeer dit gevoel op te schrijven en jezelf af te vragen waarom je dat gevoel krijgt. Waar komt dit vandaan?

Conclusie

Onbewust sla je dus meer informatie op dan je in eerste instantie zou denken. Als je kijkt naar de inhoud van het onderzoek dat gedaan is door het RIVM ¹, zou je toch denken dat het zonde zou zijn dat je nu informatie onbewust mist en je er over 30 jaar achter komt dat je het eigenlijk al die tijd had geweten, zonder dat je er iets mee hebt gedaan? Bewustwording is de eerste stap naar verandering. Hoe je deze verandering in jouw leven kan inbedden staat beschreven in het artikel ‘hou je doelen simpel’.

Geschreven door:

Drs. Annemieke A.M. Haklander

Mogelijk vinden vrienden dit ook interessant!