Hartstikke gezond
“ Het aantal mensen met hart- en vaatziekten in Nederland zal de komende jaren enorm toenemen. Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat er in 2040 1,4 miljoen Nederlanders zullen zijn die een hartaanval of beroerte hebben gehad of lijden aan hartfalen. ”
De onderzoekers concludeerden dat als iedere Nederlander een gezonde bloeddruk zou hebben en als alle rokers zouden stoppen, dan zouden er in 2040 680.000 minder hart- en vaatpatiënten zijn. Maar ook met minder ambitieuze doelstellingen is al veel gezondheidswinst te behalen. Door meer te bewegen, af te vallen als je te zwaar bent en gezonder te eten1.
Gezond eten
Eind vorig jaar publiceerde de Gezondheidsraad de nieuwe richtlijnen goede voeding 20154. In deze richtlijnen wordt de actuele stand van wetenschap over de relatie tussen voeding en chronische ziekten op een rij gezet en vertaald in aanbevelingen voor een gezond voedingspatroon. Omdat hart- en vaatziekten één van de meest voorkomende chronische ziekten (én doodsoorzaken) is in Nederland, is er in de richtlijn een grote rol weggelegd voor voedingsmiddelen in relatie met hart- en vaatziekten.
| Beknopte richtlijnen goede voeding 2015 |
|---|
| Eet dagelijks ten minste 200 gram groente en ten minste 200 gram fruit |
| Eet dagelijks ten minste 90 gram bruin brood, volkorenbrood of andere volkorenproducten |
| Eet wekelijks peulvruchten |
| Eet ten minste 15 gram ongezouten noten per dag |
| Neem enkele porties zuivel per dag, waaronder melk of yoghurt |
| Eet een keer per week vis, bij voorkeur vette vis |
| Drink dagelijks drie koppen thee |
| Vervang geraffineerde graanproducten door volkorenproducten |
| Vervang boter, harde margarine en bak- en braadvetten door zachte margarine, vloeibaar bak- en braadvet en plantaardige oliën |
| Vervang ongefilterde door gefilterde koffie |
| Beperk de consumptie van rood vlees en met name bewerkt vlees |
| Drink zo min mogelijk suikerhoudende dranken |
| Drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan één glas per dag |
| Beperk de inname van keukenzout tot maximaal 6 gram per dag |
| Het gebruik van voedingsstofsupplementen is niet nodig, behalve voor mensen die tot een specifieke groep behoren waarvoor een suppletieadvies geldt |
In navolging op de Richtlijnen Goede Voeding die eind 2015 zijn gepubliceerd door de Gezondheidsraad heeft het Voedingscentrum op 22 maart 2016 de nieuwe Richtlijnen Schijf van Vijf gepubliceerd6. Met behulp van onder andere de Richtlijnen Goede Voeding en de gegevens van het RIVM maakt het Voedingscentrum met de Schijf van Vijf als het ware de praktische vertaalslag naar de consument wat betreft informatie over een gezonde, veilige en meer duurzame voedselkeuze. De nieuwe Schijf van Vijf in een notendop vind je hier. Op de website van het Voedingscentrum kan je zien hoe de Schijf van Vijf er voor jou uitziet.
Gewicht
Overgewicht is een risicofactor voor het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Daarnaast verhoogt overgewicht het cholesterolgehalte, de bloeddruk en de kans op diabetes mellitus type 2. Allen ook persoonsgebonden risicofactoren voor het krijgen van hart- en vaatziekten. Hoe meer je te maken hebt met één van deze factoren, hoe eerder je kans hebt op hart- en vaatziekten3,4.
Overgewicht ontstaat bij een langdurig positieve energiebalans. Een positieve energiebalans betekent dat er meer wordt opgenomen (door middel van voeding) dan er wordt verbruikt (door middel van beweging). Gewichtsverlies zal plaatsvinden bij een negatieve energiebalans, dus wanneer er minder wordt opgenomen dan er wordt verbruikt. Een evenwicht tussen de energie- opname en het energieverbruik resulteert in een energiebalans5.
Of iemand overgewicht heeft en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten wordt bepaald aan de hand van de Body Mass Index (BMI) en de middelomtrek.
Body Mass Index
| BMI mannen en vrouwen | Oordeel | Advies |
|---|---|---|
| < 18.5 | Ondergewicht | Probeer aan te komen |
| 18.5 - 25 | Gezond gewicht | Probeer op gewicht te blijven |
| 25 - 30 | Overgewicht | Probeer af te vallen |
| > 30 | Obesitas | Probeer onder begeleiding af te vallen |
LET OP!
De BMI levert herkenningspunten die indicatief zijn voor gezonde gewichtsniveaus. Het kan niet worden toegepast bij zuigelingen, zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven, personen die ernstig ziek zijn, atleten en volwassenen ouder dan 74 jaar. Voor kinderen < 18 jaar gelden andere waarden.
Middelomtrek
| Mannen middelomtrek | Vrouwen middelomtrek | Oordeel | Advies |
|---|---|---|---|
| Omtrek < 79 cm | Omtrek < 68 cm | Ondergewicht | Probeer aan te komen |
| Omtrek tussen 79 en 94 cm | Omtrek tussen 68 en 80 cm | Gezond gewicht | Probeer op gewicht te blijven |
| Omtrek tussen 94 en 102 cm | Omtrek tussen 80 en 88 cm | Overgewicht | Probeer af te vallen |
| Omtrek > 102 cm | Omtrek > 88 cm | Obesitas | Probeer onder begeleiding af te vallen |
Bloeddruk
Een hoge bloeddruk (hypertensie) kan worden voorkomen door onder andere het eten van minder zout3. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, want maar liefst 80% van de zoutinname wordt gehaald uit voedingsmiddelen die we dagelijks gebruiken en slechts 20% van de zoutinname komt uit het zoutvaatje2. De hoeveelheid zout in voedingsmiddelen kan vergeleken worden in de zoutwijzer. Verse groente en fruit bevatten van nature weinig zout. Kant- en klaarproducten en kaas bevatten over het algemeen veel zout. (Verse) kruiden en specerijen zijn een goed alternatief voor zout3.
Pas op met zoethoutthee en drop, want deze verhogen de bloeddruk door het bestandsdeel glycyrrhizine. Maar het drinken van 3 tot 4 koppen groene of zwarte thee per dag daarentegen verlaagd de bloeddruk.
Cholesterol
Cholesterol is een vetachtige stof die nodig is voor de opbouw van lichaamscellen en hormonen. Grofweg kan er onderscheid gemaakt worden tussen twee soorten, namelijk het LDL (slecht) en HDL (goed) cholesterol. Het LDL vervoert cholesterol naar cellen en spieren, maar een teveel hoopt zich op in de aders. Het HDL vervoert een teveel aan cholesterol terug naar de lever5. Door bijvoorbeeld te kiezen voor magere producten en boter, harde margarine en bak- en braadvetten te vervangen voor zachte margarine, vloeibaar bak- en braadvet en plantaardige oliën kan het cholesterolgehalte worden verlaagd2.
Pas op met ongefilterde koffie, want dit bevat cafestol en kahweol; deze stoffen verhogen het LDL-cholesterol. Dagelijks een handje (15-30 gram) ongezouten noten eten helpt om je LDL-cholesterol te verlagen.
Conclusie
Alle zoden zullen aan de dijk moeten worden gezet om de stijging van het aantal hart- en vaatpatiënten te voorkomen. Het zal onnodige levens gaan kosten, maar ook de zorgkosten zullen enorm toenemen. Door het maken van kleine aanpassingen in de voeding kan het risico op hart- en vaatziekten aanzienlijk worden verlaagd. Er zijn genoeg voedingsmiddelen die lekker en HARTstikke gezond zijn.
Geschreven door:
Bc. Timothy Hildering
Mogelijk vinden vrienden dit ook interessant!
Bronnen
| Verwijzing | Bron |
|---|---|
| 1 | Van Dis, I., Buddeke, J., Vaartjes, I., Visseren, F. LJ, & Bots, M. L. (2015).Hart- en vaatziekten in Nederland (Cijfers over heden, verleden en toekomst). Geraadpleegd van https://www.hartstichting.nl/downloads/cijfers/hart-en-vaatziekten-in-Nederland-2015 | 2 | Gezondheidsraad. (2015). Richtlijnen goede voeding 2015. Geraadpleegd van http://www.gezondheidsraad.nl/sites/default/files/201524_richtlijnen_goede_voeding_2015.pdf |
| 3 | Hartstichting (z.j.) Gezond leven. Geraadpleegd van https://www.hartstichting.nl/gezond-leven |
| 4 | Volksgezondheidenzorg. (2016). Hart-en vaatziekten. Geraadpleegd van https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/hart-en-vaatziekten |
| 5 | Gandy, J. (2014).Manual of Dietetic Practice (5e ed.). Oxford, UK: Wiley-Blackwell. |
| 6 | Voedingscentrum (2016). Richtlijnen Schijf van Vijf Geraadpleegd op 23 maart 2016 van http://www.voedingscentrum.nl/Assets/Uploads/voedingscentrum/Documents/Consumenten/Schijf%20van%20Vijf%202016/VC_Richtlijnen_Schijf_van_Vijf_2016.pdf |