Hart- en vaatziekten als sluipmoordenaar

“ Hart- en vaatziekten behoren tot de belangrijkste doodsoorzaken in Nederland waar tegenwoordig 1 op de 3 Nederlanders aan sterft. Deze aandoening kan zich heel langzaam ontwikkelen en kent een verzameling van oorzaken waarbij verschillende factoren een rol spelen. ” — Dr. Tim J. Schuijt, 24 March 2016

Hart- en vaatziekten is een verzamelnaam voor aandoeningen aan het hart en bloedvaten die zowel aangeboren (erfelijk) of verworven (ontstaan gedurende het leven) kunnen zijn¹. Ook beschrijven verschillende studies dat omkeerbare erfelijke veranderingen (epigenetica: het aan- en uitzetten van een gen) een rol spelen in het ontstaan van hart- en vaatziekten en hoe we deze veranderingen zouden kunnen gebruiken in het terugdringen van deze aandoeningen².

Symptomen

In de meeste westerse landen en ook in Nederland is slagaderverkalking of atherosclerose de voornaamste ziekte- en doodsoorzaak. Artherosclerose is een proces waarbij de slagaders langzaam dichtslibben met ophopingen van vet en ontstekingscellen (plaques) als gevolg van een ontstekingsreactie door kleine beschadigingen in de vaatwand (zie afbeelding). Deze beschadigingen in de vaatwand kunnen ontstaan door onder andere een te hoge bloeddruk, roken, verhoogde glucosewaarden (diabetes mellitus) en verhoogde cholesterolwaarden. De plaques zorgen ervoor dat de slagaders elasticiteit verliezen en gedeeltelijk of zelfs geheel worden afgesloten. Het gevolg van nauwe, stugge en/of geblokkeerde bloedvaten is dat organen zoals het brein en het hart te weinig bloed en dus ook te weinig zuurstof en voedingstoffen krijgen¹. Symptomen die hierbij ontstaan kunnen zich net iets anders presenteren bij mannen dan bij vrouwen. Bij mannen komt angina pectoris (pijn op de borst) vaker voor terwijl bij vrouwen vaker symptomen als kortademigheid, misselijkheid en extreme vermoeidheid ontwikkelen. Andere verschijnselen die kunnen ontstaan zijn gevoelloosheid en zwakte of koud gevoel in armen en/of benen, omdat de toevoer van bloed verminderd is. Ook pijn in bijvoorbeeld de nek, kaak, keel, bovenlichaam of rug zijn symptomen die bij hart- en vaatziekten kunnen passen ³.

ARTHEROSCLEROSE

Artherosclerose is een ingewikkeld en langzaam proces waar verschillende stofjes en overactieve immuuncellen een rol in spelen ⁵. Dit proces speelt zich allemaal af in de bloedvatwand van de slagader waardoor de slagader langzamerhand steeds nauwer wordt (zie afbeelding). Aan de linkerkant van de afbeelding zien we hoe de opbouw van de slagader er nog normaal en gezond uitziet terwijl we aan de rechterkant een enorme verdikking zien ontstaan. Deze verdikking wordt ook wel ‘plaque’ genoemd en bestaat uit een ophoping van allerlei immuuncellen (dendritische cellen, macrofagen, mestcellen, monocyten en T cellen) ⁵. Ook rotzooi als dode cellen, overtollig cholesterol en cholesterol kristallen zijn te vinden in de plaque. Macrofagen, de echte vreetzakken onder de immuuncellen, proberen het overtollige cholesterol op te ruimen door dit ‘op te eten’. Ze eten hun buikje goed rond, zwellen op en worden vervolgens met vet gevulde schuimcellen. Dit alles zorgt voor een ontstekingsreactie wat het proces van slagaderverkalking alleen maar erger maakt. De plaque wordt ingekapseld en afgebakend met gladde spiercellen. Uiteindelijk kan de plaque de slagader voor een groot gedeelte afsluiten of zelfs openscheuren wat voor levensbedreigende situaties kan zorgen.

De afbeelding toont een atherosclerotische plaque in de binnenbekleding van een slagader. In deze plaque bevinden zich onder andere allerlei verschillende soorten immuuncellen en de vettige stof cholesterol. Het bloedvat wordt hierdoor nauwer, minder elastisch en de plaque kan openscheuren met soms ernstige gevolgen. Dit is een aangepaste afbeelding uit een wetenschappelijk artikel ⁵.

Risicofactoren

Het is belangrijk om te beseffen dat er een flink wat risicofactoren zijn die de kans op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten vergroten³. De risicofactoren die op dit moment bekend zijn, zijn: leeftijd, roken, verhoogd LDL-cholesterol, verhoogde bloeddruk, overgewicht, diabetes mellitus, te weinig beweging, erfelijkheid, geslacht (mannelijk), stress, ongezonde voeding, cocaïne gebruik, depressie, luchtvervuiling en overmatig alcoholgebruik (zie onderstaand tabel en klik op de risicofactor voor meer uitleg)^1,4.

Als er meerdere risicofactoren van toepassing zijn voor jou dan is het ook goed om te weten dat risicofactoren niet alleen bij elkaar opgeteld worden maar elkaar ook nog eens versterken. Kortom, als we het effect van meerdere risicofactoren vertalen naar een formule dan is het niet 1+1=2 maar 1+1=3!^1,4.

Hoe eerder hoe beter

Ziekten aan het hart en de vaten zijn beter te behandelen als deze in vroeg stadium worden ontdekt. Het is daarom wijs om met je huisarts te praten als je zorgen hebt over de gesteldheid van je hart en vaten, bijvoorbeeld als je 1 of meerdere risicofactoren en/of bepaalde symptomen bij jezelf herkent. Dit is vooral belangrijk als er tevens ook sprake is van een familiehistorie op het gebied van hart- en vaatziekten.

Conclusie

Hart- en vaatziekten is een scala aan aandoeningen waarbij meerdere risicofactoren een rol spelen in de ontwikkeling en ernst ervan. Je hebt vast wel eens gehoord van het gezegde ‘voorkomen is beter dan genezen’. Dat is zeker ook van toepassing op het ontwikkelen van hart– en vaatziekten aangezien je wel degelijk invloed hebt op de ontwikkeling hiervan. Door het kiezen voor goede voeding en voldoende beweging kun je veel invloed uitoefenen op de vorming dan wel het terugdringen van hart- en vaatziekten. Dit vergt soms enige discipline van jezelf waar ook handvatten voor te vinden zijn.

Geschreven door:

Dr. Tim J. Schuijt

Mogelijk vinden vrienden dit ook interessant!